Το άγχος είναι... διαχρονικό

Το άγχος δεν είναι ασθένεια· είναι απλώς ένας βιολογικός μηχανισμός που μας προστατεύει από κινδύνους και μας ωθεί να αντιμετωπίσουμε νέες προκλήσεις. Όμως ποια είναι η διαφορά μεταξύ αυτού του καλού και του κακού στρες;

 Κάθε κατάσταση που στο μυαλό μας μεταφράζεται ως κίνδυνος και απειλή για τη σωματική και ψυχική μας ακεραιότητα προκαλεί άγχος. Όταν αυτό το άγχος μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις, λέγεται «καλό» και μας κάνει λειτουργικούς. Όταν όμως, μας παγιδεύει και μας δημιουργεί δυσκολίες, γίνεται εμπόδιο.

 Το αποκαλούμενο «κακό στρες» μειώνει την απόδοσή μας και κλονίζει τόσο τη σκέψη όσο και τα συναισθήματά μας. Μας προκαλεί ταχυπαλμία, επιταχύνει την αναπνοή μας, δυσκολεύει τον ύπνο και τη συγκέντρωση και φέρνει εφίδρωση και συχνοουρία, νευρικότητα, ανυπομονησία και υπερδιέγερση. Όλα αυτά προέρχονται από σκέψεις επαναλαμβανόμενες, που αφορούν όλο το φάσμα της συμπεριφοράς μας, από τις κοινωνικές μας σχέσεις και την επαγγελματική μας συμπεριφορά μέχρι τη σεξουαλική μας ζωή.

 Τέτοια φαινόμενα, βέβαια, συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους από την παιδική ακόμη ηλικία. Ένα παιδί βιώνει το άγχος σαν φόβο ή μια ανησυχία προς έναν αόριστο κίνδυνο· κάτι που πιθανόν δεν είναι καν υπαρκτό, αλλά ίσως έχει σχέση με ένα γεγονός που το έχει θορυβήσει (π.χ. ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, προκαλεί ανησυχία γύρω από ασθένειες και τραυματισμούς). Τότε, το παιχνίδι δεν χαρίζει πια ευχαρίστηση και το παιδί δεν μπορεί να συγκεντρώσει τη σκέψη του· είναι ευαίσθητο και αρκετά ευέξαπτο, παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο και χάνει την όρεξή του αφού έχει ναυτία, ενοχλήσεις στο στομάχι και κεφαλαλγίες.

 Ένα μωρό μπορεί να εμφανίσει τα παραπάνω συμπτώματα από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του, σε περίπτωση που οι βασικές του ανάγκες για φαγητό, φροντίδα και αγάπη δεν ικανοποιηθούν. Γι’ αυτό και παρουσιάζει ανησυχία και κλαίει συχνά και για αρκετή ώρα, προσπαθώντας να αποσπάσει την προσοχή των γονιών του, που είναι οι μόνοι που θα του γεμίσουν αυτά τα κενά.

 Ένας γονιός, από την άλλη, μπορεί να κάνει λάθη που θα προκαλέσουν με τη σειρά τους άγχος στη ζωή ενός παιδιού στην προσχολική ηλικία. Μπορεί, δηλαδή, να είναι αυταρχικός, υπερπροστατευτικός, απαιτητικός ή τελειομανής, τροφοδοτώντας το με ένα αίσθημα πως δεν είναι αρκετά καλό ή αρκετά ικανό να ανταπεξέλθει στις προσδοκίες. Υπάρχουν, όμως, και εξωτερικοί παράγοντες που είναι ικανοί να προκαλέσουν αντίστοιχα συναισθήματα –π.χ., η απώλεια ενός συγγενικού προσώπου, ο ερχομός ενός μωρού στην οικογένεια, μία σοβαρή ασθένεια, συχνοί τσακωμοί ή το διαζύγιο των γονιών που μπορεί να θέσουν την ισορροπία ενός παιδιού σε κίνδυνο.

Φυσικά, δεν επηρεάζονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο –βασικό κριτήριο αποτελεί η προσωπικότητα και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν. Σύμφωνα με τις έρευνες, άγχος συνήθως βιώνουν τα παιδιά που έχουν μια γενικότερη αρνητική διάθεση, η οποία συνοδεύεται κι από αρνητικές σκέψεις. Ένα οικογενειακό περιβάλλον με αγχώδεις γονείς, λοιπόν, μπορεί να είναι παραδειγματικό για το παιδί που εύκολα υιοθετεί αντίστοιχες συμπεριφορές. Επίσης, παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που φέρουν υπερβολικές αντιλήψεις σχετικά με τους κινδύνους της καθημερινότητας, φέρονται μιμητικά, ενώ περισσότερο εκτεθειμένα στον κίνδυνο (υπαρκτό ή ανύπαρκτο) φαίνεται να είναι τα παιδιά που έχουν στερηθεί τη φροντίδα από τους γονείς τους ή το αντίστροφο, εκείνα που έχουν μεγαλώσει σε ένα υπερβολικά προστατευτικό περιβάλλον.

Το σίγουρο είναι πως ο γονιός οφείλει να μετριάζει τόσο τις απαιτήσεις όσο και τις τιμωρίες που επιβάλλει. Ένα παιδί έχει ανάγκη από επιβεβαίωση, γι’ αυτό και υιοθετώντας μια πιο θετική και ρεαλιστική στάση προς τους κινδύνους που εγκυμονεί η καθημερινότητα, θα το βοηθήσουμε να προετοιμαστεί για την ενήλικη ζωή του. Δείχνοντας κατανόηση προς τους προβληματισμούς του αλλά αποφεύγοντας την απαίτηση μιας αψεγάδιαστης συμπεριφοράς, το βοηθάμε να χτίσει αυτοπεποίθηση και να σχηματίσει μια υγιή προσωπικότητα

 rc-cafe